De NVvK-Elmex® scriptie prijs is in 2016 gewonnen door Klaske Rademakers, master student tandheelkunde. Zij schreef een masterscriptie erosieve gebitsslijtage en gaf een heldere presentatie tijdens het najaarcongres.
Winnaar: Klaske Rademakers – master student tandheelkunde
Titel: Voorkomen is beter dan genezen!
Onderwerp: Onderzoek naar het effect van herhaalde voorlichting over erosieve slijtage op de basisschool op de kennis, de attitude en het drinkgedrag van kinderen ten aanzien van erosieve gebitsslijtagePROBLEEM & DOELSTELLING: Erosieve gebitsslijtage komt voor bij een kwart van de elfjarigen in Nederland en de prevalentie stijgt door onder andere toegenomen erosief drinkgedrag. Een minderheid, 30-35% van de Westerse bevolking weet wat erosieve slijtage is. Dit onderzoek moest uitwijzen of kennistoename door voorlichting leidt tot gunstige gedragsverandering bij kinderen of voorlichting herhalen effectiever is dan eenmalige voorlichting, of effect van voorlichting verschilt voor de sekse, hoe kinderen, docenten en schooldirectie voorlichting beoordelen en hoe voorlichting, mits effectief, past in het schoolbeleid.
MATERIAAL & METHODE: De onderzoekspopulatie bestond uit kinderen (n=99) 9-13 jaar oud, docenten (n=4) en locatiecoördinatoren (n=2) van twee basisscholen uit Noordoost Groningen. De kinderen werden geïnformeerd over tanderosie middels, voor dit onderzoek ontworpen, klassikale voorlichting op school gegeven door de onderzoeker en drie weken hierna een opfrisles op school gegeven door de docent en informatie via de schoolsite. De kinderen vulden vragenlijsten in waarmee gevraagd werd naar achtergrondvariabelen, preventief tandheelkundig handelen en kennis, attitude en drinkgedrag ten aanzien van erosieve slijtage. Met een drinkdagboekje hield elk kind, thuis, drie dagen alle geconsumeerde drankjes en de bedtijd bij. Alle kinderen en docenten beoordeelden met vragenlijsten de interventies. Alle docenten, locatiecoördinatoren en tien kinderen werd in een interview gevraagd naar de houding tegenover en de beoordeling van de interventies en hoe voorlichting past in het schoolbeleid. Er waren meetmomenten vóór, meteen na en een maand na de interventies. Significantie (p ≤ 0,05) tussen meetmomenten is bepaald met de Wilcoxon signed-rank test en met de Mann-Whitney U test tussen de sekse.
RESULTATEN: Bij de nulmeting wist 17% van de kinderen dat tanderosie gebitsslijtage is en was hun kennisscore 2 punten (max. 14 punten). Bij alle volgende metingen was deze score significant hoger met 10-12 punten. Bij alle metingen werd op een schaal van 1-10 het gebit gewaardeerd met 8-9 punten, de ernst om erosie te hebben met 8-10 punten en was 50-70% zich nooit, 30-40% soms en een enkeling zich vaak of altijd bewust van tanderosie bij eten en drinken. In drie dagen werd bij de nulmeting tienmaal en bij meting drie negenmaal een erosief drankje gedronken (ρ 0,001). Bij alle metingen dronk meer dan driekwart meer dan één keer per dag een erosief drankje, dronk een kwart (bijna) altijd water na een erosief drankje, dronk 20-40% nooit, 30-40% soms en minder dan 30% altijd een erosief drankje tijdens het sporten. Er werden (bijna) geen erosieve drankjes tijdens de nacht gedronken.CONCLUSIE: De ontworpen interventies zijn ruim voldoende – goed beoordeeld. Een goede voorlichting is de eerste vijf minuten pakkend, ondersteund met een filmpje/ quiz, duurt circa driekwartier en de voorlichter heeft interactie met de kinderen. Kinderen uit Noordoost Groningen wisten zeer weinig over erosieve slijtage, vinden hun gebit belangrijk en vinden het erg om erosieve slijtage te hebben, maar zijn zich nauwelijks van de slijtage bewust. Ze drinken te frequent erosieve drankjes en een minderheid drinkt water na een erosief drankje. Een meerderheid drinkt geen erosieve drankjes vlak voor of tijdens de slaapperiode. Voorlichting leidt tot een goed kennisniveau, maar zorgt niet voor meer bewustzijn van erosieve slijtage en verbeterd drinkgedrag bij kinderen. Herhaalde voorlichting maakte (wederom) niet bewust van erosieve slijtage, veranderde (wederom) gedrag niet en leek daarom geen extra effect te hebben. De sekse verschillen niet in kennis, attitude en gedrag ten aanzien van erosieve slijtage en worden hierin gelijk beïnvloed door voorlichting.
CONCLUSIE & DISCUSSIE: Voorlichting geeft kennistoename want de kennis ervoor is beperkt. Uit eerder onderzoek bleek voldoende kennis over tanderosie ook gedrag niet te veranderen.
AANBEVELINGEN: Kinderen moeten tijdens gezondheidsprojecten op scholen geïnformeerd worden over erosieve slijtage. Dit onderzoek dient daarnaast herhaald te worden op grotere schaal en over een langere termijn. Onderzocht moet worden welke interventies erosief gedrag verbeteren.
